IsiZulu wulimi olujulile futhi ngendlela olunonophele ngayo luze lubonakale nasendleleni esibizana ngayo ukuveza inhlonipho nezinga lalowomuntu esisuke sikhuluma ngaye noma naye ngalesosikhathi. Amagama okubizwana ngawo aveza ubulili, ubudlelwane obakhekile, nalowo obizwayo ukuthi isikhundla anaso noma ingxenye anayo emndenini noma emphakathini. Lezindlela zokubizana zazidala ukuhloniphana, ukubumbana nokuthandana kubantu.
Kwenza ukusondelana kwabantu ngemindeni nangokuzalwa kokulamana futhi. Lamagama ayasetshenziswa futhi ukukhomba indlela umuntu ayiyo nangokwenza izinto ngayo:
Izibonelo
Inono: umuntu othanda ukuhlanzeka.
Inuku: umuntu ongathandi ukuhlanzeka.
Isoka: Insizwa enogazi ezintombini, kanjalo kanjalo.
Ayakhomba futhi isimo somuntu kanjena:
Inyumba: Umuntu wesifazane ongabatholi abantwana.
Umfowethu: insizwa engizalwa nayo kubaba nomama
Udadewethu: intombazane engizalwa nayo kubaba nomama
Umafungaswe: Intombazane endala ekhaya
Inkosana: Umfana omdala ekhaya
Umagcino: Ingane yokugcina ekhaya
Umama: Umuntu wesifazane onabantwana
Ubaba: Umuntu wesilisa onabantwana
Umalume: Umuntu wesilisa ozalwa nomama
Umalumekazi: Umuntu wesifazane oshade nomfowabo kamama (umalume)
Umama omkhulu/omdala: Umuntu wesifazane ozalwa nomama omdala ezintombini (noma umuntu oshade nomfowabo kababa omdala)
Umama ophakathi: Udade wakubo kamama ozalwa phakathi nendawo emantombazaneni (noma umuntu oshade nomfowabo kababa ophakathi)
Umama omncane: Udade wakubo kamama omncane kunomama (noma umuntu oshade nomfowabo kababa omncane)
Ubaba omdala: Umfowabo kababa omdala ezinsizweni zakubo
Ubaba ophakathi: Umfowabo kababa ophakathi ezinsizweni zakubo
Ubaba omncane: Umfowabo kababa omncane ezinsizweni zakubo
Umzala: Ingane ezalwa umalume
Ukanina: Ingane ezalwa udade wakubo kamama
Ukayise: Ingane ezalwa umfowabo kababa
Umnawethu: Umfowethu omncane
Umnewethu: umfowethu omdala
Umkhulu: Ikhehla elizala ubaba noma umama.
Ukhulu: Isalukazi esizala ubaba.
Ugogo: Isalukazi esizala umama
Iqhikiza: Intombi ebhekelela ukukhula nokuziphatha kwezintombi ezisencane.
Isoka: Insizwa enogazi ezintombini
Isishimane: Insizwa enesinyama ezintombini (uvula avale).
Umlingani: Abantu abaganiselene
By: Mbusiswa Zuma
Muhle umsebebzi siyabonga ngemfundo mayela nolwimi lwethu lwesizulu. Mina ngicela ukwazi ukuthi umkhulu kababa noka mama wami ngimbiza ngokuthini mina
Umkhulu kababa nokamama
Ukhokho kimi
Ngicela ukubuza. Ozala ukhokho ibizwa ngaliphi igama ngesizulu
Ubizwa ngo khokhozi.
Ngiyabonga ingane ezalwa ngumzala ngithini kuyo