Ngibe nengxoxo noMnumzane Bongani Dube owazalwa ngo 1963 Novemba 11, ezalelwa endaweni yaseNdwedwe esigodini sakwaHlophe eduze nomuzi wakwaShembe, Ehhomisi. Manje usehlala endaweni yaseNanda, eCongo.
Ukuhlambulula izidalwa noma idlozi yilapho usuke ugeza abantu bakini abangasekho emhlabeni. Ngokwenkolo yamaNazaretha kuthiwa uyazihlambulula. Inhloso yokuthi izidalwa zihlanjululwe ukuthi azize kahle kulowomuntu, okuthi uma ngabe enza umsebenzi izinto zakhe zilunge noma abenezinhlanhla. Uthi uBongani Dube uma izidalwa zakho noma zakini zingcolile ziza kabi kuwena uma wenza umsebenzi. Kulezidalwa singabala abantu bomndeni abahamba bexabene kwenzeka ngoba kwakukhona ingxabano emndenini kwaze kwaphetha ngokuthi angabikhona ofuna ukwehlela ngezansi. Ngesinye isikhathi kubekhona abahamba emhlabeni belimele. Bonke labantu basuke befuna ukuhlanjululwa noma ukugezwa. Kuphinde kube khona labantu emndenini abacwiya izidalwa. Uma umuntu ecwiya izidalwa usuke efuna ukuthi konke okuhle kuze ngakuye. Uma omunye enza umsebenzi zonke izinhlanhla ziya ngakulowo owazicwiya, kuthi wena owenzile umsebenzi kuza amabhadi kuwena.
Kuthiwa uma sekwiyinhlangano kufanele uhambe kuqala uyonikela ebandleni laseKuphakameni. Unikelele izidalwa zakini uzihlambulule. Kubalulekile ukuthi zibizwe ngamagama njengokuthi kushiwo ukuthi kunikelelwa abahamba bexabene ukuthi bazwane, nabahamba belimele engabe yisibhamu noma ukugwazwa uyabahlambulula nabo. Kanye nabangezi kahle uyabahlambulula njengalaba abasuke sebathathwa. Kuphinde kukhishwe isilwane sokubanikelela esiyimbuzi khona ebandleni. Isilwane sisala khona lapho eKuphakameni, ziyahlanjululwa ngaphambi kokuthi zidayiswe. Uma usuzokwenza ekhaya ucela ubaba waseKuphakameni azonihlambulela ekhaya. Kuba ubaba okwaziyo, kufanele ambathe ingubo emhlophe yamaNazaretha. Ingubo le emhlophe iyona ekhanyisayo ngoba uyena osuke ehola phambili umndeni lowo. Akayishisi impepho kodwa uyabatshela abomndeni ukuthi benzeni ngoba akazi lutho ngedlozi lakulowomuzi.
Iyashiswa impepho ngumuntu omdala walapho ekhaya, akhiphe izidalwa ngaphandle kwesango. Ubaba omdala womndeni uphatha ihlamvu lephangazana okuyiwo azokhipha ngawo izidalwa. Kuyaphunywa endlini yempepho nawowonke umuntu kuphunyelwe ngaphandle komuzi. Kufikwe ngaphandle komuzi kumbiwe umgodi, kuphethwe isilwane esincane imbuzi. Kuzoshiswa impepho futhi kukhulunywe namadlozi bawatshele ukuthi bayawahlambulula, ezimbi izidalwa azisale ngaphandle komuzi uma zingahlambululekanga kodwa ezinhle azingene ngaphakathi. Izoshiswa impepho, kunqunywe imbuzi kukhishwe umswane negazi kufakwe emgodini kanye nenyongo kugqitshwe. Ubaba waseKuphakameni uqale ahlambulule ngamanzi abusisiwe bese kubuyelwa ngaphakathi. Bese beyangeniswa ngembuzi enkulu kuthi ihlamvu lisondezwe emlonyeni wembuzi, kuyakhulunywa ukuthi aseyangeniswa ngaphakathi amadlozi.
Sekuzofikwa ngaphakathi kukhishwe izicephu, esobaba nesomama. Esobaba sizoba ngasohlangothini lobaba ngakwesokudla kuthi esomama siba ngasohlangothini lomama ngakwesokunxele. Izicephu, izitsha bese kuba khona imbuzi yokubadlisa noma ukubanika isithebe. Kuzokhishwa umhlwehlwe nomdikizo kufakwe emalahleni kushiswe kanye nempepho ndawonye. Leyonyama kayidliwa ngalelolanga ize idliwe ngakusasa. Ngoba amadlozi amanye asuke engakafiki ngoba kuthiwa awuwazi ukuthi afika nini. Kuyenzeka kube khona ogogo, omkhulu, okhokho. Labantu basuke behamba kancane kufanele kudle bona kuqala. Abomndeni kanye nomakhelwane bayidla ngakusasa ngoba izingane azidli nabantu abadala. Izinto zibe sezilunga nezidalwa zisuke sezigezekile.
Nqobile Mdabe
Thokoza bengicela usizo lokuhlambululwa
Ngiyabonga nginelisekile ngoba ubabawami wazibulala manje akangeni ngaphakathi ngaba nomtwana wedlozi wafika wathi ngingahlabi ngaphathi ngihlabele ngaphandle ukusukalapho wayakuye wathi makahambe lakhaya wathikimi mangithathe iphayiphi ngigeze lapho bekulele lomtwana ngacina ngithi makbuyele kubo ngoba ngisaba inkinga kodwa samgeza ngingakathwsi