Ukulusa ukuhambisa izinkomo edlelweni ziyodla. Idlelo indawo enotshani, ekude nemizi kwenzelwa ukuthi izinkomo zingenzi umonakalo emizini yabantu yingakho ibuqamama nemizi. Isibonelo: Uma ifuna ukuzinwaya imane izihlikihle ngendlu kungenzeka iwe indlu kusuke kugwenywa lokho, inganyathela nengane emagcekeni yingakhoke ziya emadlelweni. Imvamisa kuba nedamu noma ichibi lamanzi ukuze ziphuze uma sezomile. Zibasemadlelweni kuze kubentambama bazibuyise sezizolala, zilala esibayeni.
Isibaya sezinkomo
Isibaya indawo eyakhiwele ukulala izinkomo yakhiwa ngaphakathi kwegceke lomuzi. Yakhiwe ngezingodo eziqinile. Isakhiwo esinamakhona amane esiphakame kwenzelwa ukuthi izinkomo zingalweqi uthango uma sezivalelwe. Ibanesango elilodwa. Emaceleni kufakwe izintingo noma ucingo oluqinile.
Ukusenga inkomo
Ukusenga ukudonsa umbele wenkomo ngezandla zombili ngokuphambana sengathi ugulula amathumba ngendlela ethambile kwenzele ukuthi kuphume ubisi enkomeni. Kusengwa ekuseni sekuphele amazolo. Ziqale zikhishwe esibayeni izinkomo ziyodla kancane eduze nasekhaya bese zibuyiswa sezizosengwa, lezo ezinamathole. Kusengelwa esibayeni. Oyosenga uphatha amafutha noma uvaselina, nebhikili elinamanzi, nelingenalutho, nesigqiki, nezindophu (izintambo) ezimbili eyokubopha emilenzeni yangemuva neyokubopha izimpondo. Kuboshwa izimpondo bese ziboshwelwa esigxobeni, bese kuboshwa imilenze yangemuva ihlanganiswe ndawonye kwenzelwa ukuthi mayinyakaza inkomo ingaluchithi ubisi noma ingakhahleli lona osengayo. Osengayo kufanele ageze imibele yenkomo ngamanzi afudumele ayigcobe amafutha bese edonsa umbele ngamunye kuphume ubisi. Kuphuzwa ngalo itiye kodwa ngakusasa kusuke sekungamasi.
By: Nelisiwe Hlongwane