IDibeke (ebizwa nangokuthi iNikkies, iSkaloulo neKimberley Jim) ngumdlalo webhola wokugijima onamaqembu amabili abadlali abngu-12. Amaqembu ayashintshana ngokudlala (abahlaselayo nabavikayo). Abahlaselayo ngamunye bayabizwa ukuba bakhahlele ibhola ngaphesheya kwemigqa emaphakathi bebheke ebhokisini lababahlaselayo (abaviki).
Okuqukethe
- Imithetho yedibeke
- Okusetshenziswayo
- Indawo okudlalelwa kuyo
- Ukwakhiwa kweqembu nezindima
- Ukucazwa komdlalo
- Imithetho
- Indlela yokuziphatha
- Ukukora/Amaphuzu
- Ukushintshana
- Amaphutha/Amaphenathi
- Isikhathi
Imithetho yedibeke
IDibeke umdlalo webhola nokugijima. Umdlalo udlalwa enkundleni engamamitha angu-60 ubude (long) namamitha angu-40 ububanzi (wide). Indawo yokudlala inkundla enkulu, ofana nenkundla yekhilikithi, lapho abahlaseli bethola amaphuzu abo. Abavikeli bayahlakazeka bezungeze inkundla. Indlela owengeza ngayo amaphuzu iyafana ne-baseball nekhilikithi, ngoba uphume uma abavikeli bekumaka ngebhola.
Esikhundleni se-bat, njengakukhilikithi noma kwi-baseball, abahlaseli bedibeke bakhahlela ibhola (ibhola lezinyawo) futhi abadlali basemuva bangasebenzisa izandla zabo ukudlula ibhola ukuzama ukumaka abahlaseli. Lapho ibhola selidlaliwe, umdlalo empeleni uyinselele kubahlaseli ukuthola amaphuzu amaningi, phezulu naphansi emgqeni, ngangokunokwenzeka. Lapho nje bonke abahlaseli sebephumile, amadifenda athola elawo ithuba lokuhlasela.
Isikhathi sikalelwe, noma kunjalo, ngamahafu amabili emizuzu engu-40. Uma iqembu elihlaselayo lingachithwa, abadlali abasele bangaqhubeka nokuhlasela ngesikhathi somdlalo esisasele, ukuze kuthiwe bangabanqobi.
Iqembu ngalinye linabadlali abangu-12, amantombazane ayisithupha nabafana abayisithupha.
Okusethsenziswayo
- Usayizi-3 webhola lesikhumba kwabadala.
- Usayizi-1 webhola lesikhumba kwabancane.
- Amastophuwashi amabili.
- Amabhodi amabili wamaphuzu anezinombolo 1 kuya ku-20 aboniswa ngamunye wabo.
- Ishidi/iphepha lokuqopha amaphuzu namaphuzu wokugcina.
- Iteyiphu yokulinganisa engamamitha angu-30.
- I-Lime maki yokukumaka inkundla yokudlala.
- Impempe yomgqugquzeli womdlalo.
- Ikhadi elilodwa elibomvu nekhadi elilodwa eliphuzi.
- Amafulegi esandla amabili wababheka umugqa.
- Umdlali ngamunye kufanele ukuthi izinhlamvu zibhalwe ngokucacile ngaphambili esikibheni sakhe.
Indawo okudlalelwa kuyo
Indawo evulekile enotshani obucishe bube ngu-60m ubude no-40m ububanzi. Imingcele imakwe ngomugqa omhlophe. Indawo engu-10m ezungeze imingcele kufanele ishiywe ivulekile njengendawo enwetshiwle ukudlala.
Ulayini ophakathi nendawo omhlophe uhlukanisa ubude bethimu ibe amaxande amabili (equal rectangles) alinganayo angu-40m x 30m. Indilinga ephakathi nendawo nendawo engaba ngu-1.5m. Imakwe ngomugqa omhlophe futhi ihlukaniswe yaba izindilinga ezimbili ezilinganayo ngomugqa ophakathi nendawo.
Kunamabhokisi amabili abahlaseli (10m x 5m). Iqembu ngalinye likhetha ibhokisi ‘liyikhaya’. Ibhokisi lisuka kulayini ongemuva liya kulayini ophakathi nendawo; imingcele yayo eseceleni ingu-15m ukusuka emingceleni eseceleni kwendawo yokudlala. Amabhokisi abahlaseli akhonjiswa ngemigqa emhlophe ndawozombili ngasekugcineni kwendawo yokudlala.
Ibhokisi lokhahlelayo lingunxande ongu-1.5m x 5m, olulekela ngakulayini wendilinga. Indawo eliginqika kuyo iphakathi kwebhokisi lokhahlelayo nendilinga ephakathi nendawo. Imingcele eseceleni imakwe ngomugqa omhlophe osamachashaza amade.
Indawo yabadlali basemuva, lapho iqembu elivikelayo (amadifenda) lisabalele khona, ngemuva kolayini omaphakathi (midline). Abadlali bama ngemuva kwe-roller yebhola (eqenjini elivikelayo) othatha indawo yakhe uma endingilizeni (ibhokisi le-roller). Abahlaseli babekwe kulayini oqondile. Umdlali oyedwa ohlaselayo uyabizwa angene ebhokisini lokukhahlela. Ukhahlela ibhola ebhokisini lomkhabi linqamule ulayini ophakathi nendawo endaweni yamadifenda.
Ukwakhiwa kweqembu nezindima
Kunamaqembu amabili abadlali abangu-12 iqembu ngalinye, akhiwa abesilisa abayisithupha nabesifazane abayisithupha. Isikwati esigcwele semincintiswano kufanele sibe nabadlali abangu-12 eqenjini ngalinye abalinganayo.
Iqembu ngalinye likhetha ukaputeni. Okaputeni bamaqembu omabili baxhumana nomgqugquzeli womdlalo ngesikhathi somdlalo. Iqembu ngalinye liqoka onozinti. Ababhali bamaphuzu ababili babala ukugijima komdlali ngamunye kanye neqembu ngesikhathi somdlalo. Iqembu ngalinye linethuba lokuba ‘ngabahlaseli’ noma ‘abavikeli’. Uzoligingqa ibhola bese ebiza izinhlamvu zomhlaseli (obhalwe esikibheni/ejezini lomdlali), omunye wabo ozobizwa ukuthi angene ‘ebhokisini lomkhabi/lokukhahlela’ bese ekhahlela ibhola lidlale. Lomdlali ube esaziwa ngokuthi ‘umkhaba’.
Ukuchazwa komdlalo
Okaputeni baphosa uhlamvu lwemali ukuze banqume ukuthi obani abazoba abavikeli nokuthi ngobani abahlaseli. Umgqugquzeli womdlalo ushaya impempe kabili ukuze abahlaseli, i-roller nabadlali basemuva bathathe izikhundla zabo enkundleni. Lokhu kwenzeka ekuqaleni komdlalo, ekuqaleni komzuliswano ngamunye, futhi ngaso sonke isikhathi ukudlala kuqalwa kabusha ngemuva kweikhathi sekhefu noma kukhona kuphazamiseka (okusho ukuthi lapho ibhola selifile ‘lifile’).
Ekuqaleni noma ekuqaleni kabusha komdlalo, abahlaseli bame eduze komugqa owodwa ebhokisini labahlaseli. Abadlali basemuva bazibeka endaweni yabaphikisi (engxenyeni yendilinga ephakathi kwenkundla ebhekene nengxenye yabahlaseli ). Akekho umdlali wasemuva oma ngaphandle kwenkundla ngaphambi kokukhahlelwa kwebhola.
I-roller ithatha isikhundla se-roller’s semi-circle phakathi kwenkundla. Lapho umgqugquzeli womdlalo eqala umdlalo, i-roller ibiza izinhlamvu (ekhonjiswe ejezi lomdlali) bese egingqa ibhola emhlabathini ebheke endaweni yabahlaseli. Ibhola kufanele lihlale phansi naphakathi nendawo ye-roller lize likhahlelwe ngumhlaseli. Ibhola ligingqelwe ngaphansi kwengalo. Ijubane lebhola alinamkhawulo.
Umhlaseli okubizwe inombolo yakhe ngokushesha angena ebhokisini lomkhabi bese ekhahlela ibhola ngale komugqa ophakathi nendawo. Ngemuva kokukhahlela ibhola, kufanele agijimele ebhokisini labahlaseli ngakolunye uhlangothi lwenkundla. Abalingani bomkiki bangase ‘bamsize’ umgibeli ngokugijima naye ebhokisini labahlaseli ngaphesheya kwenkundla.
Abavikeli bazama ukubamba ibhola noma balibuyise ngokushesha okukhulu. Ngemuva kokubuyisa ibhola, abadlali basemuva ‘basusa’ abadlali beqembu elihlaselayo ngokubaphosa ibhola – bezama ukubashaya ngebhola. Uma umhlaseli eshayiwe, khona-ke ‘uphumile ‘kulowo mdlalo.
Uma abahlaseli befika bephephile ngakolunye uhlangothi (ebhokisini labahlaseli), lapho-ke baphephile ukuqhubeka nokudlala baze baphume bonke namaqembu ashintshe azungeze (abahlaseli baba ngabavikeli futhi okuphambene nalokho). Abahlaseli abakwazi ukushaywa ngenkathi besebhokisini labahlaseli noma ebhokisini labo.
Imithetho
- Uma umdlali wasemuva ebiza ibhola elingafanele (ngenombolo yomhlaseli okungeyona), lokho sikubiza ngokuthi ibhola elifile.
- ibhola elifile lingabuyiselwa enkundleni yokudlala nganoma yimuphi umdlali ovela kunoma yiluphi uhlangothi.
- Izikhulu zobuchwepheshe zizobuyekeza ukusebenza kweqembu ekupheleni komdlalo ngalunye.
- Uma umhlaseli ononyawo olulodwa ngaphakathi kwebhokisi, lowo mhlaseli uphumile. Uphephile kuphela ngezinyawo zombili ngaphakathi kwebhokisi.
- Uma ibhola libanjwa phakathi komdlali wasemuva, ngenkathi amalungu eqembu elihlaselayo esagijimela ebhokisini labo, khona-ke bonke abadlali abangaphandle kwebhokisi bayakhishwa. Yilabo kuphela abasekhaya abaphephile.
- Kunabadlali ababili bomugqa wenkundla enkundleni. Abaqaphi bolayini basebenzisa amafulegi futhi baqinisekise ukuthi akekho umdlali obalekela inkundla yokudlala ngesikhathi somdlalo.
Indlela yokuziphatha
Ulimi oluhlukumezayo alusetshenziswa enkundleni.
Ukulwa akuvunyelwe.
Umdlali uzokhishelwa ngaphandle ngenxa yokusongela noma ukulwa nezikhulu noma abanye abadlali.
Iqembu lizokhishwa uma lingaphuthelwa umdlalo.
Ukukora/Amaphuzu
Iqembu elihlaselayo lithola iphuzu uma:
Umhlaseli ufinyelela ebhokisini elihlasela ngokuhlukile ngokuphepha. Lokhu kubalwa njenge- 1 run.
Ilungu leqembu elihlaselayo lenza ama-run angu-20. Iqembu elihlaselayo linikezwa amaphuzu amabili futhi abahlaseli abakhishiwe bayadedelwa – ukujoyina abanye ebhokisini lasekhaya ukuqala ukudlala njengabahlaseli emzuliswaneni olandelayo.
Iqembu elivikayo/difendayo lithola amaphuzu uma:
Bonke abadlali beqembu elihlaselayo basusiwe. Kulokhu, iqembu elivikelayo lithole iphuzu eli-1. Lapho bonke abahlaseli bengekho, amaqembu ayashintsha futhi abahlaseli baba ngabavikeli, bathathe isikhundla ebhokisini labahlaseli, kuyilapho abadlali basemuva bezibeka endaweni yabaphikisi.
Ukugijima kutholwa njalo lapho umhlaseli ebaleke esuka ebhokisini lomhlaseli elilodwa eya kwelinye ngaphandle kokushayiswa ibhola. Ukuqalisa kungazuzwa nganoma yisiphi isikhathi ngenkathi ibhola lidlala.
I-short run ilapho umhlaseli engasebenzisi ubude bensimu ngokugcwele. Kulokhu, isikhulu somdlalo sizobiza i-run eyodwa, inombolo yomhlaseli ngokushesha nje lapho ibhola selifile (noma yimaphi ama-runs azamile noma atholwe ngaphambilini ngumhlaseli, ngaphandle kwelokugcina, ayakhanselwa).
Ukunqoba
Iqembu elinamaphuzu aphezulu ekugcineni kwesikhathi esibekiwe sokudlala liwina umdlalo. Abahlaseli bayasuswa (baphume) kuze kube umzuliswano olandelayo lapho umdlali / umhlaseli:
Onombolo yakhe ibiziwe uyehluleka ukukhahlela ibhola ngale komugqa ophakathi nendawo enkundleni yokudlala.
Oshaywa yibhola lomdlali wasemuva lapho engaphandle kwanoma yimaphi amabhokisi abahlaseli ngemuva kokuba ibhola selikhahlelwe ukudlala.
Owaxoshwe phambilini ushaywa ngesikhathi egijimela emuva ebhokisini labahlaseli ngemuva kokuphela komzuliswano.
Egijimela ngaphandle kwemingcele yenkundla kunoma yisiphi isigaba sokudlala.
Ekhahlela endaweni yamadifenda noma uphuthelwe yibhola ngomzamo wesithathu olandelanayo – kuvunyelwe ukugeja kabili kuphela.
Lonke iqembu elihlaselayo likhishwa (liphuma) nini:
Uma ibhola lomkhabi libanjwa phakathi nomoya (caught out).
Uma bonke abahlaseli bashayiwe (ngamunye) ngenkathi bengaphandle kwamabhokisi.
Ukushintshwa
Iqembu livunyelwe inani elingenamkhawulo kodwa elilawulwayo labadlali ababambele ngesikhathi somdlalo.
Abangavunyelwa abangaphezu kwabathathu abazovunyelwa ebaleni ngasikhathi sinye ngesikhathi sokudlala.
Ukufaka umdlali esikhundleni kungenzeki kungakapheli imizuzu emithathu eyedlule.
Umgqugquzeli womdlalo nabagcini bamaphuzu bazoqopha zonke izikhala.
Amaphutha/Amaphenathi
Umdlali uzothola ikhadi elibomvu futhi amiswe okwesikhathi somdlalo uma:
- Kukhuthaza abanye abadlali noma abasekeli ukuba baphazamise umdlalo.
- Ukuhlasela noma ukuhlambalaza isikhulu somdlalo noma umsekeli womunye umdlali.
- Kukhombisa impathi engalungile ngokobulili kumdlali wobulili obuhlukile.
Umdlali uzothola ikhadi eliphuzi (isexwayiso) futhi amiswe okwesikhashana kumdlalo lapho enze icala khona uma:
Uvimba omunye umdlali ngesikhathi sokudlala.
Iphonsela inselelo igunya lesikhulu somdlalo (lokhu akusebenzi kukaputeni, ongabuza isinqumo).
Ikubambezeleka kokuphosa ibhola ngenkathi umhlaseli egijima, noma kunikeza umhlaseli ithuba lokuvika ukushaya okungenzeka ngebhola.
Amaphutha ajwayelekile alandelayo nawo ayajezelwa:
Noma yimuphi umdlali weqembu elihlaselayo owenza ibanga elifushane uzolahlekelwa yiwo wonke ama-run awaqoqile, ngaphandle kwe-run yokugcina.
Noma iyiphi i-roller izothathelwa indawo lapho egingqa ibhola ngaphandle kwendawo okugingqelwa kuyo noma emoyeni ukuzama okwesithathu.
Isikhathi
Umdlalo osemthethweni imizuzu engu-80 ihlukaniswe yaba izingxenye ezimbili ezilinganayo zemizuzu engu-40 iyinye, ngesikhathi sekhefu esingeqile emizuzwini eyishumi. Kodwa-ke, uma kudlalwe ngokwethukela, abadlali banganquma ngaphambi kwesikhathi ukuthi bafuna ukudlala isikhathi esingakanani, inqobo nje uma womabili amaqembu evuma futhi ephathwa ngokufanele maqondana nobude besikhathi nezikhathi zokuphumula zomdlalo.