Isidlaliso igama okubizwa ngalo umuntu kodwa kungesilo igama lakhe aliqanjwe ngabazali bakhe. Amagama ayisidlaliso angasuselwa ezintweni eziningi umuntu ajwayele ukuzenza. Kuyenzeka isidlaliso sisho into embi noma enhle. Isidlaliso singathathelwa ekufinyezweni kwegama lomuntu.
Isibonelo: igama uSiphelele bese kuthiwa uS’phe, uNtombizodwa kuthiwe uZodwa.
Isidlaliso singathathelwa nasekufanisweni komuntu nento ethile, uma emncanyana futhi eqinile kuthiwe uZenze, uma enamehlo amakhulu kuthiwe uMehlo, uma enemicondo kuthiwe uMconjwana, uma enesisu esikhulu kuthiwe uBhamuza. Futhi zingathathelwa nasemagameni ezinyoni
Isibonelo: umuntu onekhanda eliyincegela kuthiwe uThekwane, uma enamehlo amakhulu kuthiwe uSikhova, uma enemicondo kuthiwe uNgcede uma enezinzipho ezinde kuthiwe uKhozi, noma eyisela engashiyi lutho, ethatha ngozwane kuthiwe uKhozi.
Kuyenzeka sakheke ngoba kulinganiswa ingane encane uma ifunda ukukhuluma, amagama ayikwazi ukuwaphimisa ngendlela efanele. Isibonelo: uma ifuna ukuthi Themba igcine isithi Te, uma ifuna ukuthi uThobile igcine isithi Tobe.
Isidlaliso singaqanjwa ukuvezwa kwendawo umuntu azalelwa kuyo. Lesidlaliso sivame ukuthi umuntu aqanjwe abazali bakhe isibonelo ingane iqanjwe kuthiwe uKhomazi, uMashu, uMkhumbane ngoba azalelwa eMkhumbane. Isidlaliso singaqanjwa kumuntu ngoba usuke ukhuluma into ayenzayo kuwena ngezikhathi ezithile, isibonelo uNtozakhe ngoba kukhona emndenini ongafuni ukubolekisa noma ukunikeza omunye izinto zakhe, kuthiwe ingane uNtando ngoba izalelwe esithenjini unina eyintandokazi kanti omunye uyisaliwakazi, kuthiwe uSaliwa, kuthiwe ingane uMpini ngoba yatholakala kukhona izimpi endaweni yangakubo. Kuyenzeka isidlaliso kuqanjwe ingane ngento unina ayeyithanda esakhulelwe, isibonelo ingane ibizwe ngoJeqe noma ingane ibizwe ngoSitimela ngoba unina wayethanda kakhulu ukugibela isitimela ngisho izinto zokuhamba zikhona ezinye.
Kuyenzeka futhi isidlaliso sikhombe into embi, kuqanjwe ingane kuthiwe uNkani leyongane ikhula inenkani, isidlaliso siyilandele noma ingane kuthiwe uSgebengu mhlawumbe uyise wayeyisigebengu, kugcine sekuqanjwa ingane noma uDlame. Kuyenzeka isidlaliso silandele imisebenzi noma izenzo ezinhle noma ezimbi. Isidlaliso singaveza ukujabula noma ukudumala. Esinye singaqanjwa ukuveza ubuqhawe noma ubuhlakani. Kuqanjwe ingane kuthiwe uShaka ngoba lengane ikhombisa ubuqhawe nesibindi isencane, uma ubuka izinto ezenzayo ucabange iqhawe laKwaZulu inkosi uShaka.
Isidlaliso singaveza ukwakheka kwengane kuthiwe ingane uMafutha ngoba inkulu, uNkalakatha ngoba kuvezwa ubude bayo. Kuyenzeka umuntu athole isidlaliso esemdala ngenxa yeqhaza alibambile emdlalweni othile, nangendawo asuke edlala kuyo isibonelo umdlali okhaliphile wasesiswini ebholeni lezinyawo, udlala kahle agcine esebizwa ngoDoctor Khumalo. Udlala indawo yokugadla unamba-11 kuthiwe uMkhelele.
By: Thembi Mkhize