Indlela ekwakuphila ngayo kuqala uma ugana
Ngibe nengxoxo noMnumzane Maleza Zaphania Mgwazi kanye nenkosazane yakwa Mdabe abahlala eNanda. Bobabili ibona abangigxoxele ukuthi intombi uma igana ngokuthwalwa kuqala ukuthi kwakwenziwa kanjani. Kuqala isiko lalihlonishwa kakhulu ngendlela yokuthi kwakunezinto uma umuntu wesifazane kungamele ukuthi uzenze. Intombi kuqala yayithwalwa uma insizwa kukade iyishela ingavumi ukuyiqoma insizwa izogcina ngokuthi ize iyithwale. Uma intombi kanti vele ibikade iyithanda lensizwa eyithwele. Kuyothi insizwa isifike kubo intombi izoyibeka ngasekhishini kuqhamuke ubaba wensizwa ayibuze intombi ukuthi izokwenzani emzini wayo. Kwakungafanele aphendule kuze kuphendule iqhikiza.
Lithi iqhikiza sizogana insizwa yakho sifuna izinkomo zalapha ekhaya futhi nomuzi siwuthandile. Abuze ubaba wensizwa ukuthi zingane zami kungabe nithwaliwe yini liphendule iqhikiza lithi cha. Kuyophuma omama endlini nawo wonke umuntu okhona kukikizwe. Kuyojabula wonke umuntu egcekeni ejabulela ukuthi kuzoba khona umakoti nokuthi futhi ingane yabo isikhulile isizoba yindoda. Uzothathwa umakoti ayiswe elawini lomfana kanye nomakotshana. Ngakusasa kuzofika izihlobo zizobona umakoti ziphethe ukudla. Zizongena elawini lomfana lapho kukhona umakoti zizofika zibeke izindishi ezinokudla phakathi. Umakoti konke lokudla kufanele akudle kungabi khona angeke akudla. Ngoba umakoti akazi muntu lapha ekhaya futhi akufanele nakancane kube khona ukudla angeke akudla ngoba akufanele ukuthi akhethe. Kuyothi umakoti eseqedile ukudla izihlobo zizothatha izitsha zazo seziyophuma elawini lapho kukhona umakoti.
Zivalelise izihlobo ezihambayo zilale ezisalayo. Umakoti uma efuna into uthumela umakotshana. Uma ephuma ngaphadle kufanele aguqe ahambe ngamadolo aze aphume asangweni noma esengena futhi uzophinde aguqe ngamadolo. Kuyenzeka umakoti athandwe osisi basemzini wakhe abanye bamtshele ukuthi makasukume ahambe ngezinyawo uma ehamba uhamba kancane kuhle komntwana osaqala ukuhamba uthi ecathula nje umboze ubuso ubanjwe ngumakotshana wakhe umakoti. Uzohamba ke kancane uyoze ayofika endlini yakhe. Kuyenzeka ngesinye isikhathi umama wasemzini agule ekhaya kusele umakoti kanye nomakhotshana wakhe. Bazohamba ngokuntshontsha beye ukuyosiza umamezala bamusiza nje kugadwe umuntu ongase aqhamuke. Uma kwenzeka kwaqhamuka umuntu iyenzeka indaba lapho ngoba okokuqala akufanele ukuthi umakoti abe sekhishini. Uzophuma ngokushesha endlini ashiye umakhotshana uzophuma esebheke phansi. Ekhishini umakoti akufanele angene uma engakagcagci.
Uma kanti bekungu makhelwane obengena egcekeni uyamubingelela akavumi nhlobo uzothula uyoze ayongena endlini. Uma wavuma umakoti uzoduma isigodi sonke ukuthi lowamakoti osanda kugana emzini othile ngithe ngiyambingelela wavuma. Kushu kuthi uyithatha noma uthanda izindaba. Umakoti njengoba elakhaya akayidli inyama ngisho noma ngabe usekhokheliwe akakavunyelwa. Kuyothi ngesikhathi esegcagca uyobuya nohlangothi lakhe azolidla emzini. Ngoba uma ugcagca izinhlangothi ziyaphambana. Abasemzini kamakoti bazoya esibayeni bahlabele umakoti imbuzi yokumbika emahlozini ukuthi umakoti useyayidla inyama. Kodwa akazoyidla inyama yenkukhu uzodla inyama yenkomo kuphela. Kanti namanzi akangeni nawo egcekeni uwashiya ngaphandle kwesango.
Noma ngabe uphethe into eyimithwalo engabe ukudla aphuma ukuyokuthenga noma igeja ukushiya isangweni. Uze angene nezinto esangweni futhi aphinde adle inyama yenkukhu uma esezele ingane yilapho umakoti athola khona ukuphumula. Kodwa lolusiko lokuphathela umakoti ukudla layekiswa ngaba abantu babefike babeke izitsha zabo kanti phakathi kwabo kukhona osefake umuthi. Kwase kuthiwa makuyekwe ukuphatha ukudla umakoti makabonwe kungaphethwe lutho. Lolusiko lalenzeka kuqala kodwa kukhona indawo lapho ekusahlonishwa lapho umakoti kufanele aguqe khona njengendawo zakoMaphumulo. Usiko khona lusahlonishwa kakhulu.
Nqobile Mdabe