Ukubaluleka kwenyongo uma kwenziwa umsebenzi

Uma kwenziwe umsebenzi ekhaya kuzohlatshwa isilwane – kungaba imbuzi noma inkomo – kuyahlinzwa kukhishwe inyongo ngaphakathi esilwaneni. Inyongo idlala indima enkulu ekutheni umsebenzi ube yimpumelelo. Inyongo iyona ewuphawu noma exhumanisa lowo osuke enzelwe umsebenzi kanye namadlozi, futhi igcizelela noma iqinisekisayo ukuthi umsebenzi wenziwe waqondaniswa nomuntu osuke enzelwe wona.

Inyongo isetshenziswa emisebenzini yesintu eminingi eyahlukahlukene, nezindlela zokuyisebenzisa ziyehluka ngokomsebenzi oqondene, okungaba imbeleko, umgcagco, umhlonyane njalonjalo. Lowo osuke enzelwe umsebenzi uthelwa ngeconsi lenyongo ekhanda kwehle njalo ngamalunga abalulekile omzimba kuze kuyofika ezinyaweni. Abanye baconsisela nasemlonyeni. Uma kwenziwa umsebenzi wokubika umuzi inyongo ichelwa phansi emsamo nasemnyango.

Umkhwenyana uma ekhehla umakoti umukhwe wakhe umfaka inyongo ngasenhlizweni, ukumethula emadlozini alelokhaya. Nomakoti uma ephuma kubo eseyogana uchelwa ngenyongo ukwazisa amadlozi ukuthi useya emzini, nasemzini wamukelwa ngakho ukuchelwa ngenyongo. Inyongo iqashelwa kakhulu ukuthi ingaweli ezandleni ezingalungile, ngoba uma kwenzekile umuzi ungabhidlika uphele.

Inyongo iphinde isetshenziswe ukususa ithunzi lesifo koshonelwe, ichelwa ihlanganiswe nomswani wembuzi kugezwe ngayo emfuleni ohambayo ebusuku noma entathakusa. Abanye bayisebenzisa ukugeza umuzi uma kukhona intombazane ekhulelwe ekhaya ingashadile, nakhona inyongo ihlanganiswa nomswani wembuzi kuchelwe ngayo umuzi wonke nasezindlini ngaphakathi. Inyongo iphinde yenziwe isiphandla salowo okade emuliswa. Nasemsebenzini wokubuyisa owenzile unelungelo lokufaka isiphandla senyongo saleyonkomo ebihlatshiwe. Akusiyo yonke imisebenzi ekusetshenziswa kuyo inyongo. Uma kuhlatshelwe ukuzibusisa nje uma kuwuKhisimusi ayisetshenziswa inyongo.

Source: Gumede V.C.M. 1997. Masidle Ngoludala. Print O Fine Press. Durban
By: Bongiwe Ndlovu