Ishoba elimhlophe lenkomo (umsila) linqunywa uma kuhlatshiwe inkomo ekhaya. Umbala omhlophe usetshenziselwa inhlanhla. Akufanele liphathwe noma ikanjani ngoba kunenkolelo yokuthi uma liphathwe ngobudedengu noma ngabantu abaningi belinyakazisa labo abasuke bemenyiwe noma bezodla leyonyama bangajuqwa izisu. Ishoba liphathwa ngesizotha liyochonywa emsamo endlini yangenhla. Kuyothi uma sewedlulile umcimbi lichashwe lehlukaniswe inhlali libe lihle.
Amashoba ayimvunulo yamaqhawe. Agqizwa emilenzeni ngezansi kwamadolo noma aboshelwa enhla kwezinkonyane. Ngokunjalo-ke nentombazana eganayo igqiza kanjalo. La mashoba nawo angumthandazo wenhlanhla emhlophe. Njengoba ishoba elimhlophe lithathwa njengemvunulo yamaqhawe isizathu esenza ukuthi nentombi ifakwe wona ukuthi abamndeni basuke beyigqugquzela ukuthi ingahlulwa umendo kodwa inqobe. Ngosuku lomshado intombazana ivunula iphathe ihawu nesinqindi sengathi iphuma impi.
Isinqindi
Senziwa ngomkhando wensimbi. Izinyanga zensimbi (noma labo abenza isinqindi) bawenza ube mfishanyana lomkhonto ngoba uwumkhonto wokuhloba noma umkhonto wokuvunula. Ithi ingavunula intombi iphelelise ngaso isinqindi. Isiyosebenzisa sona intombi uma seyatha inkomo yomqholiso kanti futhi iyomkhomba ngawo lomkhonto umkhwenyana uma sekubuzwa umthetho esigcawini. Yiwo lomkhonto ayosika ngawo idaka mhla izalukazi zimnika inyama. Umakoti akayidli inyama engayinikwanga, iyahlonishwa inyama yamadlozi.
Ref: Prof. Phillip M. Magaye-Cele