Amabanga okukhula kwenkomo
Izilwane nazo zinezigaba zokukhula njengoba kwenzeka nakubantu. La sizoke sithinte kancane ngokukhula kwezinkomo, njengoba sazi ukuthi inkomo izalwa iwumvemve iye ngokukhula ngokwezigaba. Inkomo encane esanda kuzalwa noma ezelwe ibizwa ngomvemve. Ukuthi umvemve akuhlukanisile. Kuhlukaniswa ngokuthi kuthiwe umvemve weduna noma umvemve wensikazi. Lomvemve uma usuthe ukukhula kancane usuqala nokuzidlela utshani, ubizwa ngenkonyane yenkomo. Uma lenkonyane isixhofuza ibizwa ngethole, ithole leduna libizwa ngegaqa lapho lisuke seliqala ukumilwa izimpondo. Lelithole uma umnumzane ethanda uyalithena libe inkabi ekukhuleni kwalo. Uma iduna leli selikhulile lingatheniwe libizwa ngenkunzi. Iyona ke belu lena ekhwela izinkomazi ukuze zizale. Inkomazi yinkomo yensikazi esindala esizale amathole, inkomazi esencane esiphungwa noma elandelwa amaduna nezinkabi ibizwa ngokuthi isithole noma umthantikazi. Isithole esisaphuma ebutholeni sibizwa ngokuthiwa umthantazana kanti ithole leduna lona eselingangomthantikazana kuthiwa yivukana.
Izinkomo futhi ziyaziwa ngokumisa kwazo izimpondo. Inkomo emise izimpondo yazibhekisa emuva ibizwa ngokuthi ubhelu noma ubhelukazi uma kuyinsikazi. Uma inezimpondo ezibheke phansi ibizwa ngesigubudu noma imdlovu, okuthi uma kungeyensikazi ibizwe ngomdlovukazi noma isigubudukazi. Inkomo enezimpondo ezibheke eceleni njengenqama kuthiwa isiqengqe, uma kuyinsikazi ibizwa ngesiqengqekazi. Kanti ke uma izimpondo zibheke eceleni noma phansi futhi zixega kuthiwa amahlawe. Inkomo engenazimpondo sidalo yona ibizwa ngesiphundu, uma inolulodwa ngoba olunye lwanqamuka ibizwa ngokuthi isihleza kanti uma inezimpondo ezingalingani ibizwa isinxadi.
Brief Overview
This article is about the growth stages of cattle. From the day the calf is born it called umvemve in isiZulu, up to it utmost growth as a bovine. These stages names also differ according to the sex of the cattle, such as a heifer and a bull calf.